CÁM DỖ THEO KINH THÁNH
Lm. I-nha-xi-ô Hồ Văn Xuân, Tổng
Đại Diện Gp. Sài Gòn
và Nhóm phiên dịch Các Giờ Kinh
Phụng Vụ
WGPSG (01.03.2023)
- Cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, có một bộ phim gây xôn xao thế giới Ki-tô
giáo mang tên là Cơn cám dỗ cuối cùng của Chúa. Khả năng tưởng tượng
và hư cấu của văn chương và nghệ thuật đã đi quá xa đến nỗi gán ghép cho Đức
Giê-su cơn cám dỗ cuối cùng của Người không như các sách Tin mừng trình thuật.
Nhà văn Nikos Kazantzakis và đạo diễn Martin Scorsese đã tưởng tượng ra một cơn
cám dỗ về cuộc tình đôi lứa giữa chàng trai Giê-su và cô nàng Ma-ri-a Mác-đa-la
mà theo đó, Đức Giê-su bị cám dỗ xuống khỏi thập giá vì lý do xác thịt chứ
không phải vì chén đắng thử thách lòng trung thành của Người với thánh ý Chúa
Cha.
Trong bài hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu xem, theo Kinh
Thánh, cám dỗ được hiểu như thế nào.
Trong Kinh Thánh, hạn từ cám dỗ chủ yếu nói
về một thử thách mà con người được tự do chọn lựa để trung thành hay bất trung
với Thiên Chúa. Nghĩa thứ yếu của hạn từ cám dỗ mới ám chỉ sự quyến rũ hoặc dụ
dỗ phạm tội.
Trong tiếng Híp-ri, danh từ massāʰ (ma-sa)
bắt nguồn từ động từ nāsāʰ (na-sa) có nghĩa
là thử, thử thách, thách thức, minh chứng. Ngoài ra, tiếng Híp-ri
còn dùng một vài động từ khác với nghĩa cụ thể là dụ dỗ, hoặc quyến rũ làm điều
ác.
Trong tiếng Hy-lạp, động từ πειράζω (pêi-rá-zô) và danh từ
πειρασμός (pêi-ras-mos) vừa có nghĩa là thử thách (ai đó), vừa
có nghĩa là cám dỗ (làm điều xấu).
Cám dỗ là một tình huống trong đó một người chịu
thử thách để đưa ra chọn lựa trung thành hay bất trung với Thiên Chúa. Xảy
ra cám dỗ là lúc Thiên Chúa thử lòng trung thành của con người
; còn con người thì thử thách Thiên Chúa bằng sự trung thành hay bất trung của
mình.
Cám dỗ xuất hiện ngay từ đầu Kinh Thánh. Trình thuật về sự
sa ngã của nguyên tổ (St 2,4b–3,24) mô tả mối tương quan giữa Thiên Chúa và con
người như một cám dỗ hoặc thử thách lẫn nhau : Thiên Chúa thử lòng trung thành
của A-đam và E-và ; E-và bị con rắn dụ dỗ và lừa dối (St 3,13) qua đó thử thách
lòng trung thành của Thiên Chúa đối với lời răn đe của Người (St 2,16-17 ;
3,16-19).
Kinh Thánh nhấn mạnh đến sự công chính của ông Áp-ra-ham, thể
hiện qua lòng tin của ông vào lời hứa của Thiên Chúa (St 15,6). Lời hứa ấy thử
thách niềm tin của ông, đổi lại, niềm tin của ông thử thách đức tín thành của
Thiên Chúa.
Cuộc di cư khỏi Ai-cập và hành trình trong hoang địa của dân
Ít-ra-en liên tục lặp lại chủ đề về lòng bao dung của Thiên Chúa khi thử thách
lòng tin của Ít-ra-en, còn dân thì đã nhiều lần càm ràm kêu trách mà thử thách
lòng kiên nhẫn của Thiên Chúa. Họ đòi nước (Xh 15,24-25 ; 17,1-7), man-na và
chim cút (Xh 16,1-5 ; Ds 11,1-9 ; 18,32). Ma-xa nghĩa là thử thách và
Mơ-ri-va nghĩa là nổi loạn đã trở thành địa danh của nơi đã xảy
ra cuộc thử thách và nổi loạn của dân chống lại Thiên Chúa (Đnl 33,8 ; Tv 95,8
; 106,32).
Giao ước Xi-nai (Xh 19,1–24,18) là nền tảng cho các bổn phận
của Ít-ra-en đối với Đức Chúa. Các tác giả theo truyền thống Đệ Nhị Luật
(Giô-suê, Thủ lãnh, 1 và 2 Sa-mu-en, 1 và 2 Vua) nhấn mạnh đến sự căng thẳng
liên tục giữa niềm tin vào giao ước và những cám dỗ về sự an toàn tạm bợ (Tl
2,6-17). Sách các Vua giải thích lý do Ít-ra-en sụp đổ là vì sự bất trung của
dân (2 V 17,6-18). Vì không vượt qua được thử thách về niềm tin nơi Đức Chúa,
Ít-ra-en đã đặt niềm tin vào những thần tượng và những hứa hẹn đầy quyến rũ của
ngoại bang và đó là đỉnh điểm sự thử thách đối với lòng bao dung của Đức Chúa.
Các ngôn sứ cảnh cáo sự bất trung của dân Ít-ra-en (Gr 2,2 ;
Is 5,2-7 ; Ed 16) đã thử thách lòng nhẫn nại của Thiên Chúa. Đó là việc thờ ngẫu
tượng (Gr 2,5 ; Hs 2,10-15 ; Am 2,4 ; Mk 1,7), áp bức người nghèo (Am 3,9-10;
Mk 2,1-2), cậy dựa vào ngoại bang (Is 36,14-18; Gr 1,14-19), các nhà lãnh đạo bất
trung (Gr 5,13.30-31; Ed 13,10).
Trong văn chương khôn ngoan, chuyện ông Gióp là ví dụ điển
hình về con người bị thử thách và cám dỗ. Thiên Chúa là tác giả của sự thử
thách còn Xa-tan là kẻ cám dỗ (G 1,6-12; 2,1-7).
Đức Chúa phán với Xa-tan: “Ngươi có để ý đến Gióp, tôi tớ
của Ta không? Thật chẳng có ai trên cõi đất này giống như nó: một con người vẹn
toàn và ngay thẳng, kính sợ Thiên Chúa và lánh xa điều ác. Nó vẫn kiên vững
trong đường lối vẹn toàn của nó, dù ngươi đã vô cớ xúi giục Ta chống lại, để
tiêu diệt nó.” Và Xa-tan thưa lại với Đức Chúa: “Ngài cứ thử giơ tay đánh vào
xương vào thịt nó xem, chắc chắn là nó sẽ nguyền rủa Ngài thẳng mặt!” Đức Chúa
phán với Xa-tan: “Được, nó thuộc quyền ngươi, nhưng ngươi phải tôn trọng mạng sống
nó.” (G 2,3-6)
Trong Tân Ước, trình thuật Đức Giê-su chịu cám dỗ (Mt
4,1-11; Mc 1,12-13; Lc 4,1-13) có thể nói là điển hình của ý nghĩa kép vừa là
thử thách vừa là cám dỗ. Xa-tan thử thách lòng trung tín của Đức Giê-su với kế
hoạch của Chúa Cha và nó cám dỗ Đức Giê-su đi trệch con đường mà Chúa Cha muốn.
Ông Da-ca-ri-a, rồi thánh Giu-se và Đức Ma-ri-a đã bị thử
thách tin vào quyền năng của Thiên Chúa (Lc 1,20.35-39; Mt 1,19). Các kinh sư
và người Pha-ri-sêu thường cám dỗ hay thử Đức Giê-su để tố cáo Người không
trung thành với Lề Luật (Mc 8,11; Lc 11,16).
Người tín hữu bị đặt trước thách đố tối hậu là tin vào sức mạnh
cứu độ nhờ cái chết và sự phục sinh của Đức Ki-tô (Mc 16,16; Lc 10,13-16). Cuộc
sống của người tin là cuộc chiến đấu liên tục, bị bủa vây bởi những cám dỗ phạm
tội (Mt 18,6; Lc 17,1). Hơn nữa, Xa-tan không ngừng tìm cách dụ dỗ con người chối
bỏ Đức Ki-tô và phạm tội (Lc 22,3; Cv 5,3; 2 Cr 2,11).
Theo thánh Phao-lô, Xa-tan cám dỗ các tín hữu không thực
hành đời sống Ki-tô giáo (1 Cr 7,5; Gl 6,1). Họ bị giằng co giữa tính xác thịt
và Thần Khí (Rm 5,3; 2 Cr 6,4-10). Trong cuộc chiến đấu này, Thiên Chúa ban ân
sủng đủ để chiến thắng tội lỗi (1 Cr 10,13; Gl 5,13-17).
Thánh Tông đồ khích lệ chúng ta rằng: “Không một thử
thách nào đã xảy ra cho anh em mà lại vượt quá sức loài người. Thiên Chúa là Đấng
trung tín: Người sẽ không để anh em bị thử thách quá sức; nhưng khi để anh em bị
thử thách, Người sẽ cho kết thúc tốt đẹp, để anh em có sức chịu đựng.” (1
Cr 10,13)
Kết
Trước mặc khải của Thiên Chúa về chính Người và về kế hoạch
cứu độ của Người, con người phải lựa chọn tin cậy vào thụ tạo hay Thiên Chúa.
Cuộc khổ nạn của Đức Ki-tô là đỉnh cao của thử thách ngay cả với chính Đức
Ki-tô. Niềm tin vào Thiên Chúa và vào Đức Ki-tô thể hiện qua việc kiên nhẫn chấp
nhận thử thách và đau khổ, vượt qua cám dỗ tội lỗi đem lại cho Ki-tô hữu niềm
hy vọng vào cuộc chiến thắng cuối cùng trên sự dữ.
Cầu nguyện với Tv 139
Lạy Chúa, Ngài dò xét con và Ngài biết rõ,
biết cả khi con đứng con ngồi.
Con nghĩ tưởng gì, Ngài thấu suốt từ xa,
đi lại hay nghỉ ngơi, Chúa đều xem xét,
mọi nẻo đường con đi, Ngài quen thuộc cả.
Miệng lưỡi con chưa thốt nên lời,
thì lạy Chúa, Ngài đã am tường hết.
Đi mãi đâu cho thoát thần trí Ngài,
lẩn nơi nào cho khuất được Thánh Nhan ?
Con có lên trời, Chúa đang ngự đó,
nằm dưới âm ty, vẫn gặp thấy Ngài.
Dù chắp cánh bay từ phía hừng đông xuất hiện,
đến ở nơi chân trời góc biển phương tây,
tại đó cũng tay Ngài đưa dẫn,
cánh tay hùng mạnh giữ lấy con.
Lạy Chúa, xin dò xét để biết rõ lòng con,
xin thử con cho biết những điều con cảm nghĩ.
Xin Ngài xem con có lạc vào đường gian ác
thì dẫn con theo chính lộ ngàn đời. A-men.
Nguồn: tgpsaigon.net (01.03.2023)