Alessandro Gisotti
"Chúng ta có thể nói rằng tôi là trái tim của tôi, bởi vì trái tim tôi là điều phân biệt tôi, định hình căn tính thiêng liêng của tôi và đặt tôi vào sự hiệp thông với những người khác": đây là một trong những đoạn văn quan trọng của "Dilexit Nos", Thông điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô được công bố vào ngày 24/10. Một văn kiện mang tính huấn quyền, không nhận được tiếng vang rộng rãi như hai thông điệp xã hội "Laudato si" và "Fratelli tutti", tuy nhiên lại là chìa khóa diễn giải cho toàn bộ Triều đại Giáo hoàng. "Dilexit Nos" cũng có thể hữu ích để hiểu rõ hơn về một sự kiện như Thượng Hội đồng về tính hiệp hành vừa kết thúc và Năm Thánh sẽ bắt đầu trong vài tuần nữa. Chúng tôi đã nói về Thông điệp này với Đức Hồng y người Philippines Luis Antonio Tagle, Chủ tịch Phân bộ thứ hai của Bộ Loan báo Tin Mừng. Trong cuộc phỏng vấn này với truyền thông Vatican, ngài cũng suy tư về lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu rất phổ biến ở Philippines và điều mà ngài đã học cách thực hành từ khi còn niên thiếu.
Việc công bố Thông điệp “Dilexit nos” đã gây ra một số ngạc nhiên. Sau các thông điệp về học thuyết xã hội “Laudato si” và “Fratelli tutti”, Đức Thánh Cha Phanxicô đã công bố một thông điệp có tính thiêng liêng. Ngài đã đón nhận tài liệu này như thế nào?
- Đức Thánh Cha Phanxicô là một Giáo hoàng của những điều bất ngờ. Mặc dù thông báo về Thông điệp và việc ban hành có phần bất ngờ do sự chú ý được tập trung vào Thượng Hội đồng Giám mục, nhưng tôi không hoàn toàn ngạc nhiên khi Đức Thánh Cha công bố một thông điệp về tình yêu của Chúa Giêsu dành cho chúng ta, được biểu tượng bởi Thánh Tâm của Người. Đối với tôi, đó là cách Đức Thánh Cha diễn tả rõ hơn nền tảng Kitô học của các Thông điệp xã hội “Laudato si” và “Fratelli tutti”. Khi chúng ta đón nhận tình yêu của Chúa Giêsu, tình yêu này giúp chúng ta nhìn thấy một người anh/em và chị/em nơi những con người khác (Fratelli tutti) và trở thành những người bảo vệ chu đáo, khiêm nhường và có trách nhiệm của ngôi nhà chung của chúng ta (Laudato si'). Tôi phải nói rằng các văn kiện và diễn văn của Đức Thánh Cha Phanxicô được đặt nền tảng cách hệ thống trên đức tin của chúng ta vào Con Người và sứ mạng của Chúa Giêsu Kitô. Tôi đề nghị chúng ta hãy đọc lại hai Thông điệp xã hội này một lần nữa để tìm ra dấu vết hoặc hạt giống của thông điệp “Dilexit nos” đã có trong đó.
Ở Philippines, lòng sùng kính Thánh Tâm rất phổ biến và chủ yếu nơi những người dân đơn sơ nhất, dân của Chúa. Ngài đã có kinh nghiệm về lòng sùng kính này như thế nào ở đất nước của ngài?
- Lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu rất phổ biến ở Philippines. Chúng tôi biết ơn nhiều dòng tu mang tên “Thánh Tâm”, biết ơn Dòng Tên và Hội Tông Đồ Cầu Nguyện đã cổ võ lòng sùng kính trong các giáo phận, giáo xứ, trường học và gia đình. Bên cạnh các buổi canh thức và cầu nguyện vào mỗi thứ Sáu đầu tháng, chúng tôi có truyền thống tôn vinh ảnh Thánh Tâm Chúa Giêsu trong các gia đình. Chúng tôi cầu xin Trái Tin Chúa Giêsu hướng dẫn và cai quản các gia đình và quốc gia của chúng tôi bằng lòng thương xót và tình yêu của Người. Lời cầu nguyện này đến từ một dân tộc có trái tim đã chịu tổn thương vì sự bất công, lòng tham, sự tham nhũng và sự thờ ơ. Lòng sùng kính này cũng là lời nhắc nhở rằng chúng ta phải không ngừng cầu xin Chúa Giêsu biến đổi trái tim chúng ta để nên giống như trái tim của Người. Cho đến ngày nay, trong một vài trường hợp, chúng tôi vẫn hát bài thánh ca chính thức của Đại hội Thánh Thể Quốc tế được tổ chức tại Manila (năm 1937), một bài thánh ca về Thánh Tâm bằng tiếng Tây Ban Nha, trong đó toàn quốc dâng trái tim mình cho Chúa Giêsu: “no más Amor que el tuyo, O Corazon Divino. El Pueblo Filipino te da su corazón.” Bài hát này không bao giờ không thể mang lại sự an ủi cho trái tim và nước mắt cho đôi mắt.
Trong “Dilexit nos”, Đức Thánh Cha nhận xét rằng nhân loại ngày nay dường như đang đánh mất trái tim và ngài mời gọi các Kitô hữu chúng ta khám phá lại cách trái tim Chúa Giêsu yêu thương chúng ta. Chúng ta có thể làm gì để hồi sinh nhận thức rằng mọi thứ đều xuất phát từ trái tim của chúng ta?
- Trong thông điệp “Dilexit nos”, Đức Thánh Cha Phanxicô mô tả hiện tượng và nguyên nhân của sự hời hợt đang lan rộng như một nền văn hóa, đang ngăn cản chúng ta tiếp xúc với trái tim, nơi xuất phát tình yêu, sự thật và lòng trắc ẩn. Tôi đề nghị chúng ta hãy đọc mô tả của Đức Thánh Cha về sự hời hợt như một hướng dẫn để kiểm tra lương tâm. Nhận thức về cách tôi đang dần mất đi sự kết nối với nội tâm và bản ngã chân thực nhất của tôi là bước đầu tiên để đánh thức lại trái tim của mình. Tôi cũng thích danh sách các vị thánh được Đức Thánh Cha Phanxicô liệt kê, hoặc điều mà tôi gọi là “cuộc diễu hành” hoặc “đoàn rước” các vị thánh, những người đã trao cho chúng ta chứng từ của các ngài về tình yêu vô bờ bến của Trái Tim Chúa Giêsu và cách tình yêu này đã biến đổi cuộc sống và sứ mạng của họ. Tôi đề nghị chúng ta hãy nhìn vào “cuộc diễu hành” và tham gia vào “cuộc diễu hành”. Chúng ta có thể hồi sinh nhận thức về trái tim không phải bằng các khái niệm hay sự trừu tượng mà bằng cách lắng nghe những trái tim đã tìm thấy sự sống đích thực trong Trái tim yêu thương của Chúa Giêsu.
Trái tim gợi nhớ đến con người và các mối quan hệ. Tại Thượng Hội đồng về tính hiệp hành vừa kết thúc mà ngài đã tham gia, đã có nhiều cuộc thảo luận - cũng như trong văn kiện cuối cùng - về việc hoán cải các mối quan hệ. Liệu thông điệp này có thể đóng vai trò là la bàn để hướng dẫn hành trình của một Giáo hội hiệp hành, như Đức Thánh Cha Phanxicô khuyến khích không?
- “Dilexit nos” có nhiều điều để dạy cho Giáo hội muốn trở nên hiệp hành và truyền giáo. Trong phiên họp mới kết thúc của Thượng Hội đồng Giám mục, người ta đã nhiều lần nói rằng tính hiệp hành, suy cho cùng, là về các mối quan hệ: với Thiên Chúa, với tất cả những người đã lãnh nhận Bí tích Rửa Tội, những người tạo nên Giáo hội, với toàn thể nhân loại và thụ tạo. Giáo hội chỉ có thể canh tân tính hiệp hành truyền giáo nếu chúng ta có tương quan với Thiên Chúa Ba Ngôi, Đấng là tình yêu, trong sự tin tưởng, vâng phục và khiêm nhường. Tính hiệp hành truyền giáo đòi hỏi một mối quan hệ từ trái tim đến trái tim giữa các mục tử và tín hữu, giữa các giáo hội địa phương, v.v., nơi mà trái tim của mọi người được thanh tẩy khỏi định kiếnđối với người khác và lòng kiêu hãnh tự quảng bá, và do đó có khả năng lắng nghe bằng sự đồng cảm. Nếu không có các mối quan hệ giữa con người được thanh tẩy bởi ân sủng của Chúa, thì tính hiệp hành truyền giáo có thể bị giảm xuống thành những đề xuất chỉ mang tính quan liêu và luật lệ mà không có một trái tim bừng cháy với Chúa Thánh Thần, ngọn lửa của tình yêu Thiên Chúa.
Năm Thánh đang đến gần: một năm của ân sủng, hòa giải và giải thoát. Một Năm Thánh mà Đức Giáo hoàng đã tập trung vào chủ đề hy vọng. Thông điệp về Trái Tim Chúa Giêsu liên quan thế nào với Năm Thánh sắp tới này?
- Tôi thấy mối liên hệ giữa “Dilexit nos” và Năm Thánh sắp tới tập trung vào cuộc hành hương trong hy vọng, trong chiều kích truyền giáo của lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu. Trước hết, Trái Tim Chúa Giêsu là một trái tim truyền giáo, thông qua một trái tim con người, mang tình yêu tràn đầy của Thiên Chúa đến với tất cả mọi người, đến mọi hoàn cảnh của con người và đến thụ tạo. Tình yêu thương xót của Trái Tim Chúa Giêsu mang đến hy vọng cho một thế giới bị tan vỡ, đặc biệt là những người không thấy khả năng cứu chuộc trong cuộc sống của họ. Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta đón nhận tình yêu của Chúa Giêsu trong trái tim mình và để tình yêu đó tuôn chảy, không ngăn cản tình yêu của Chúa Giêsu tuôn chảy đến với những người khác và với xã hội. “Dilexit nos” là một nguồn thiêng liêng và truyền giáo quý giá đối với Năm Thánh này, để chuẩn bị cho mỗi người chúng ta trở thành một người hành hương chia sẻ tình yêu của Chúa Giêsu cho người khác, tình yêu giải thoát mọi con tim khỏi nỗi sợ hãi, lòng kiêu hãnh, ích kỷ, thờ ơ, trả thù và tuyệt vọng. Người yêu thương chúng ta, vì vậy chúng ta có hy vọng.