ĐỪNG LÊN MẶT VỚI CÁC BẬC TIỀN NHÂN CỦA BẠN!
Tác giả: Jimmy Akin
Chuyển ngữ: Grêgôriô Võ Trần Nhựt
Từ: catholic.com (11.8.2021)
WGPQN (31.8.2021) - Khi đọc Cựu ước, đừng cho rằng nó sai lầm chỉ vì có những điểm không
tương đồng với cảm thức đương đại.
Cựu ước chứa đựng nhiều luật lệ khác nhau,
nhưng chúng lại không phù hợp với cảm thức hiện nay và có thể gây ra những trở
ngại cho việc đọc Kinh thánh. Có một số cách để giải quyết chuyện này.
Đầu tiên, đừng cho rằng Cựu ước sai lầm chỉ vì
một số lập trường của nó không tương đồng với cảm thức đương đại. Quan niệm rằng
tư tưởng của chúng ta ngày nay tự động vượt trội so với tư tưởng của thế giới cổ
đại, phản ánh một hình thức của lỗi ngụy biện dựa vào cái mới; cần phải chất vấn:
liệu những tư tưởng hiện đại có vấn đề hay không?
So với những người thời xưa, chúng ta hưởng một
cuộc sống rất nhẹ nhàng và thoải mái, vì thế thật hợp lý để chất vấn: liệu một
số những quan điểm của chúng ta có thể trở nên phi thực tế hay thậm chí là suy
đồi hay không?
Tiếp nữa, chúng ta cần thừa nhận rằng, một số
các luật lệ bị đặt vấn đề đều nằm trong bộ Ngũ thư (các sách từ Sáng thế đến Đệ
Nhị luật) và như thế, chúng phản ánh về tình trạng sơ khai của một mặc khải tiệm
tiến. Chính Đức Giêsu khẳng định rằng: Môsê đưa ra một số luật lệ cho dân
Israel chỉ vì họ lòng chai dạ đá (Mc 10,5). Thiên Chúa sẵn lòng khoan thứ cho một
số thực hành nhất định của dân Israel trong một thời gian, cuối cùng, Người mới
mặc khải toàn bộ thánh ý của Người qua Đức Kitô. Vì lẽ ấy, sự khó hiểu do một
luật lệ cụ thể mang lại, thực ra lại thể hiện việc Thiên Chúa đã khoan thứ vì
dân Israel chưa đạt đến tình trạng tiến triển hơn về văn hóa và tâm linh.
Thứ ba, việc đọc cẩn trọng những bản văn luật
cho thấy rằng, thay vì hàm ý một sự cho phép, lề luật thực ra đang cố gắng hạn
chế thiệt hại xảy ra trong một tình huống. Chẳng hạn, một số người cảm thấy bị
sốc bởi những quy định nói về điều mà đàn ông Israel có thể làm khi họ bắt giữ
được phụ nữ trong giao chiến và muốn cưới họ (Đnl 21,10-14), tuy nhiên, mục
đích của luật này thật ra là để kiềm chế những hành vi khác của nam giới và
cung cấp những sự bảo vệ cho các tù nhân nữ.
Theo đó, người đàn ông không được phép cưới
người phụ nữ ngay lập tức. Có một giai đoạn chờ đợi mà người phụ nữ được ăn vận
kém hấp dẫn và để tang cho cha mẹ mình, khoảng thời gian này giúp người đàn ông
có cơ hội xem xét lại (Đnl 21,12-13). Bản văn cảnh báo người đàn ông, người vẫn
cố muốn cưới người phụ nữ này, rằng anh ta đã “làm nhục cô ấy” (Đnl 21,14), và
nếu anh ta quyết định ly dị, thì cô ta có quyền đi bất cứ đâu mình muốn, bao gồm
việc quay trở lại nhà mình. Người đàn ông không được phép bán hay đối xử với cô
ta như một nô lệ. Do đó, bản văn có mục đích hạn chế cách mà những người Israel
đối xử với tù nhân nữ.
Thứ tư, chúng ta cần hiểu về những nguyên tắc mà lề luật đặt nền tảng trên đó.
Chẳng hạn, nhiều người thời nay phê phán những tuyên bố gây ấn tượng khắc nghiệt
của Cựu ước, như việc cho phép chuyện “mắt đền mắt, răng đền răng”. Tuy nhiên,
hiểu cách chính xác, những đoạn văn này diễn tả về nguyên tắc công bằng và hướng
đến việc tăng triển ích chung.
Ba đoạn văn đề cập đến nguyên tắc “mắt đền mắt” gồm: Xuất hành 21,22-25; Lêvi 24,17-21
và Đệ Nhị luật 19,16-21. Đoạn văn thứ nhất giải quyết tình huống những người
đàn ông đánh nhau và vô tình gây thương tổn cho một phụ nữ có mang, làm cô ta sẩy
thai. Đoạn văn thứ hai giải quyết việc một người đàn ông tấn công và làm thương
tật người khác. Bản văn thứ ba giải quyết trường hợp một người làm chứng gian ở
tòa để hãm hại người vô tội. Mỗi bản văn đều xuất hiện một qui tắc chung: “Nếu
có gây tổn thương, thì ngươi phải lấy mạng đền mạng, mắt đền mắt, răng đền
răng, tay đền tay, chân đền chân, vết bỏng đền vết bỏng, vết thương đền vết
thương, vết bầm đền vết bầm” (Xh 21,23-25).
Lưu ý rằng những đoạn văn này có mục đích để
tòa án sử dụng khi một tội ác đã được thực hiện. Chúng không phải là những chỉ
dẫn dạy người ta trả thù cá nhân. Mục đích của việc có một hệ thống tòa án là để
ngăn con người thực hiện những hành vi này bằng cách đảm bảo cho công lý được
thực thi khi bên vô tội bị làm hại.
Nếu con người tự trả thù, họ thường thực hiện
điều đó cách thái quá. Chẳng hạn, một người bị gây thương tích hay nhìn thấy
người mình yêu thương bị thương tổn có thể sẽ sát hại thủ phạm. Các tòa án và
luật lệ tồn tại, để giữ cho điều này không diễn ra. Để thực hiện đúng vai trò của
mình, các tòa án cần thực thi luật pháp cách công bằng. Nếu họ quá khoan nhượng,
mọi người có thể giải quyết vấn đề theo cách của riêng mình. Do đó mới có những
đoạn về “mắt đền mắt”. Chúng hướng dẫn cho các tòa án đưa ra hình phạt phù hợp
với tội phạm, đây là một nguyên tắc nền tảng của công lý. Nguyên tắc này thúc đẩy
công ích và trật tự xã hội bằng cách ngăn cản người khác tự tiện trả thù.
Trong một thế giới không có hệ thống nhà tù với
số lượng lớn, điều này có thể được hiểu theo nghĩa đen là “mắt đền mắt”, dù nó
không luôn là như vậy. Sách Dân số 35,31 định rõ: không một khoản tiền chuộc
nào được chấp nhận trong trường hợp giết người. Điều này ám chỉ rằng: trong những
trường hợp ít nghiêm trọng hơn, bên phạm tội có thể trả một khoản bồi thường.
Như vậy, một người có thể tránh “mắt đền mắt” nếu trao trả một khoản bồi thường
thích đáng cho bên bị hại.
Công lý cũng có thể được lòng thương xót tôi
luyện theo những cách khác. Vì lẽ đó mà Đức Giêsu đã khuyên các cá nhân “hãy
giơ má kia nữa” thay vì cứ bám sát vào thứ công lý “mắt đền mắt” (Mt 5,38-39).
Nguồn: gpquinhon.org