Vatican News
Tám mươi năm, và cảm nhận tất cả sức nặng. Ngày 26/6/1945, Hiến chương Liên Hợp Quốc đã được ký tại San Francisco. Trong Lời tựa, văn kiện chỉ rõ mục tiêu là “cứu các thế hệ tương lai khỏi tai họa chiến tranh” và “thúc đẩy tiến bộ xã hội cùng một mức sống cao hơn trong một nền tự do rộng lớn hơn”. Ký vào văn kiện này là đại diện của 50 quốc gia vừa bước ra từ cuộc chiến tranh thế giới thảm khốc nhất – và vẫn chưa chấm dứt – mà nhân loại từng trải qua. Một cuộc chiến đã lập kỷ lục rùng rợn với khoảng 50 triệu người thiệt mạng, phần lớn là dân thường.
Tám mươi năm sau khi tổ chức này ra đời – ngôi đền của chủ nghĩa đa phương, có vị trí ưu tiên trong đàm phán thay vì sử dụng vũ lực, duy trì hòa bình và tôn trọng luật quốc tế – nay đã lộ rõ mọi nếp nhăn. Thế nhưng, tổ chức này từng là một phép màu thực sự đã xảy ra tại thành phố Hoa Kỳ mang tên vị thánh thành Assisi. Một phép màu mong manh, như những lớp kính của trụ sở Liên Hiệp Quốc, nhưng đã mang lại những thành tựu quan trọng: việc hệ thống hóa và phát triển luật quốc tế, xây dựng hệ thống quy phạm về nhân quyền, hoàn thiện luật nhân đạo, giải quyết nhiều cuộc xung đột và nhiều hoạt động gìn giữ hòa bình và hòa giải.
Hơn bao giờ hết, ngày nay chúng ta cần đến phép màu mong manh ấy. Chúng ta phải làm cho phép màu bớt mong manh hơn, phải tin tưởng vào điều này như các Đấng kế vị Thánh Phêrô đã từng thể hiện. Thực tế, từ năm 1965 đến 2015, các Giáo hoàng đã đến thăm Tòa nhà Bằng Kính, nhìn nhận rằng Liên Hiệp Quốc đã và vẫn là câu trả lời phù hợp về mặt pháp lý và chính trị cho thời đại chúng ta, một thời đại được đánh dấu bởi sức mạnh công nghệ, mà nếu rơi vào tay các hệ tư tưởng cực đoan, có thể dẫn đến những tội ác khủng khiếp.
Trong những ngày gần đây, khi phát biểu tại một hội thảo ở Đại học Padova, Bộ trưởng Quốc phòng Ý Guido Crosetto đã đưa ra một nhận định sáng suốt và thực tế: “Chúng ta phải bảo vệ những thành tựu đã đạt được của nhiều năm, vốn đã đưa chúng ta đến việc biên soạn luật quốc tế, hoàn toàn khác với trật tự quốc tế, và rất thường xuyên đối lập với trật tự đó. Bởi vì trật tự quốc tế thường được áp đặt bởi một ai đó, bởi kẻ mạnh hơn, người có thể quyết định rằng luật pháp, trong một số trường hợp, không có giá trị. Và đó chính là điều chúng ta đang trải qua hiện nay… Bởi vì chủ nghĩa đa phương đã chết, và Liên Hiệp Quốc thì có vai trò chẳng khác gì châu Âu trên thế giới, tức là chẳng là gì cả!”.
Không cần trí tưởng tượng đặc biệt để hiểu những lời của ông Guido Crosetto. Chỉ cần nhìn vào những gì đã xảy ra trong ba năm qua là đủ rõ, từ cuộc xâm lược của Nga vào Ucraina, đến cuộc tấn công phi nhân đạo ngày 7/10 của Hamas nhằm vào Israel; từ cuộc chiến tàn phá Gaza, biến nơi ấy thành một đống đổ nát hoang tàn và đầy xác chết, cho đến cuộc xung đột đáng lo ngại giữa Israel và Iran, với cả sự can thiệp của Hoa Kỳ. Thật đáng buồn, đúng là trật tự quốc tế đang bị áp đặt bởi kẻ mạnh, người có thể quyết định khi nào thì tuyên bố áp dụng luật quốc tế và luật nhân đạo, và khi nào thì bỏ quên, tùy theo sự thuận tiện cho mình.
Chính vì thế, tám mươi năm sau khởi đầu của phép màu mong manh ấy, với tiếng nói của Đức Thánh Cha Lêô XIV, chúng ta nhắc lại những lời “cấp thiết hơn bao giờ hết” của ngôn sứ Isaia: “Dân này nước nọ sẽ không còn vung kiếm đánh nhau, và thiên hạ thôi học nghề chinh chiến”. Đức Thánh Cha nói: “Hãy lắng nghe tiếng nói này. Chúng ta hãy lắng nghe tiếng nói này đến từ Đấng Tối Cao; hãy để những vết thương do hành động đẫm máu gây ra trong những ngày gần đây được chữa lành; hãy từ bỏ mọi lý lẽ ngạo mạn và trả thù và kiên quyết lựa chọn con đường đối thoại, ngoại giao và hòa bình”. Con đường của chủ nghĩa đa phương và đàm phán. Những con đường đã được thực hiện cách đây tám mươi năm, đại diện cho giải pháp thay thế duy nhất cho thế giới chúng ta, đang ở rất gần bờ vực của sự tự hủy diệt.